Schuld, schaamte en trauma. Zaken waar we het niet graag over hebben, maar die wel heel belangrijk zijn in leiderschap.
Ik kom erop vanwege het interview met Matthijs van Nieuwkerk, dat afgelopen zaterdag in NRC verscheen. Zijn eerste interview sinds zijn ’val’.
Zeker, hij stelt zich kwetsbaar op, maar laat ook een grote kans liggen.
Hij pakt namelijk niet echt verantwoordelijkheid voor zijn gedrag en de gevolgen daarvan.
Daarmee verspilt hij de kans om een voorbeeld te zijn voor veel leiders in organisaties waar een hardnekkige onprettige cultuur is. (Daar kom ik zo op terug.)
Leiders zijn te weinig bereid de waarheid te erkennen en de schuld op zich te nemen, als de cultuur in hun organisatie is verziekt.
Terwijl het heel belangrijk is dat je als leider
- benoemt wat er echt aan de hand is en
- verantwoordelijkheid neemt.
Dat zijn de twee belangrijkste interventies die je kunt doen.
Vaak leiden schaamte en trauma ertoe dat zaken angstvallig worden genegeerd of weggemoffeld.
Denk bijvoorbeeld aan grensoverschrijdend gedrag, maar ook bijvoorbeeld een dodelijk ongeluk in de organisatie of een grote fraudezaak.
Het is zo pijnlijk, dat je er als leider liever niet teveel aandacht aan besteedt.
De pest van het wegmoffelen is dat het toch blijft oppoppen, als een bal die je onder water duwt en steeds weer boven komt. Zolang dat soort gebeurtenissen niet volledig erkend worden, houdt het de organisatie in de greep.
Terug naar Matthijs van Nieuwkerk.
Hij wist van de incidenten en van zijn driftbuien maar hij wist niet dat dat zoveel mensen ongelukkig en ziek heeft gemaakt. Ook geeft hij aan dat Personeelszaken hem nooit heeft verteld dat er burn-outs waren. Hij verschuilt zich daarmee achter anderen.
De ernst en consequenties van zijn gedrag erkend hij daarmee niet volledig.
Beter had Matthijs hardop kunnen erkennen wat ‘waar’ is. Bijvoorbeeld: “Ja de redactie van DWDD was een burn-out-fabriek”. En: “Ja, ik ben de leider geweest van een redactie waar veel mensen ongelukkig en ziek werden”. Ook had hij daarvoor expliciet verantwoordelijkheid moeten nemen: “Ja, dat is mijn schuld”.
Het is een enorme belangrijke vaardigheid van jou als leider om hardop te zeggen wat waar is, hoe pijnlijk soms ook, en daar verantwoordelijkheid voor te nemen.
Zelfs al wist je van niets of heb je er geen directe schuld aan. Jouw expliciete erkenning als leider zorgt ervoor dat de weg vrij is voor de organisatie en je medewerkers om vrij te ademen.
